Til læraren
Tema for nyheitsbrevet i vår er frø. Bli inspirert til skuletimane med eit heilt undervisningsopplegg om frø for 1.–7. trinn i samarbeid med læremiddelforfattar Gro Wollebæk. Materiellet finst på bokmål og nynorsk.
Eit engasjerande klasseopplegg om frø
Her finn du alt du treng for eit engasjerande klasseopplegg om frø! Materiellet finst på bokmål og nynorsk. Vel nynorsk materiell oppe til høgre.
Materiellet består versjonar både på nett og som PDF, slik at de kan velje om de vil skrive ut materiellet eller jobbe på skjerm.
Korleis jobbe med materiellet?
Slik kan du gå fram:
- Vis bilete av frøbanken på Svalbard og fortel elevane at det er her det blir lagra frø frå heile verda. Kvart av deltakarlanda sender inn frø som dei reknar som viktige.
- Vis elevane film fra frøkvelvet på Facebooksida til Regjeringa.
- Vis gjerne elevane døme på ulike frø. Du kan kjøpe frø i helsekostforretningar eller bruke ein pose med ulike fuglefrø.
- Snakk med elevane om kvifor frø blir lagra på Svalbard. Bruk kakaoplanten som døme og fortel at viss alle kakaobønneplantane blir øydelagde, vil det ikkje finnast frø for å plante nye plantar utan lageret på Svalbard.
- Spør elevane kva dei trur skjer dersom verda blir utan frø frå kakaoplanten.
- Les lesetekstane og gjer oppgåvene til.
- Sjekk frø i til dømes tomatar eller paprika. Plukk dei ut og tørk dei i eit kaffifilter.
- Lag små aluminiumpakkar og putt frøa i, slik det blir gjort til frøkvelvet på Svalbard. På denne måten vil dei hugse at alle frø på Svalbard er lagra i aluminiumar. Bruk aluminiumsfolie du får kjøpt i matbutikken.
- Vis på kartet der Svalbard er, og la elevane skrive «Frølager» på ein stor papirkonvolutt og "send" pakken med frøposar til lageret. Snakk gjerne om frimerke og porto.
Fleire ideer til undervisning om frø
Frys ned frøa
La elevane fryse ned nokre frø i skolen sine frysarar i nokre dagar. Elevane skal få erfare at frø toler kulde. Bruk desse frøa i seinare forsøk.
Snakk med elevane om kva som skjer med frø når det er vinter. Kvar er frøa då og korleis overlever frø når det er vinter?
Sjå NRK Newtons "Jakta på frøa" (28 min): Visste du at det største frøet i verda kan vege over 20 kilo? I Noreg ligg frøa i dvale no om vinteren, men det er framleis mogleg å finne dei. Vi skal på jakt etter frø - midt på vinteren! Programleiar: Stian Sandø.
Eksperiment: Hemmelege frø
Lag eit prosjekt med tittelen "Hemmelege frø" etter ein god idé frå Frede Thorsheim ved Universitetet i Bergen.
La ein person/elevgruppe ha ansvaret for årets hemmelege frø, slik at det blir ukjent for alle dei andre kva frø som er valde ut. Elevane vel fire frøtypar som alle blir lagde i anonyme posar som blir merka med A, B, C og D. Elevane som skal delta får utlevert desse fire posane.
- Først skal elevane gjette kva dei trur dette er frø frå, og kva dei trur dette skal bli.
- Så skal de så frøa, passe på dei og følgje dei opp. Var det nokon som gjetta rett?
- Eit anna alternativ kan vere at fire lærarar vel kvar sin frøtype som blir delt med dei andre tre, slik at tre av frøa er hemmelege også for læraren.
Det er spennande å følgje med på det som til slutt sprett fram i vindaugskarmen eller ute i skolegarden!
Eventyr om frø: Prinsessen på erta
Frøet av Inger Hagerup
Bitte små frø
Så rart at ei stivfrossen vintereng
kan bli til ei fargerik blomsterseng.
Så rart at en hvitveis kan vokse opp igjen
i skogen der vi var og plukka den.Nå sover bitte små frø,
de venter på sola under masser av snø,
så de kan få spire av varmen de får
og bli til en blomsterkrans i ditt hår.Så rart at en grein uten blader på
er grønn som en vår om et år eller så.
Så rart at et jordbær kan vokse ut igjen
i hagen der vi satt og spiste den.Nå sover bitte små frø,
de venter på sola under masser av snø,
så de kan få spire av varmen de får
og bli til en blomsterkrans i ditt hår.Et snøteppe gjemmer de vakreste ting,
for blomster og frø kan gå rundt som i ring.
Nei, våren er slett ikke over
den ligger der bare og sover.Nå sover bitte små frø,
de venter på sola under masser av snø
så de kan få spire av varmen de får
og bli til en blomsterkrans i ditt hår.Tekst og musikk: Svein Gundersen